گل سیتیسوس | نکات مراقبتی برای کاشت و پرورش این گل زیبا
گل سیتیسوس یا همان گل پرطاووسی
کاشت گل و گیاه در محیط اطراف باعث ایجاد احساس آرامش، طراوت و نشاط میشود. حتی تماشای گلها هم میتوانند روحیه افراد را عوض کنند و در رفتارهای آنها تاثیرات مثبت داشته باشند. گل سیتیسوس که به گل پر طاووسی هم معروف است و ظاهر گلبرگهای آن شبیه به پروانه است، از انواع گلهایی است که میتوان آن را در خانه و گلدان یا در باغچه کاشت و علاوه بر ظاهر زیبا از بوی خوب آن هم لذت برد. این گل به خصوص برای کاشت در فضای سبز شهری بسیار مناسب است. گل سیتیسوس در شمال و جنوب کشور ما در بلوارها، پارکها و… برای زیباسازی شهر کاشته میشود، اما در خانه هم قابل نگهداری است. در ادامه روش کاشت و نگهداری این گل زیبا را معرفی میکنیم.
معرفی گل پر طاووسی یا سیتیسوس
شاید انواع گل را در بازارچههای گل و گیاه دیده باشید و بشناسید اما برخی از آنها متفاوتتر و کمیابتر اند! گل سیتیسوس که با نامهای گل پر طاووسی، گل یاس طاووسی، گل دم طاووسی یا گل جارویی هم شناخته میشود، از انواع گیاهان زینتی و از خانواده نیامداران است. این گیاه زینتی علاوه بر گلهای زیبا، بوی بسیار خوبی هم دارد که همین موضوع یکی از دلایل اصلی کاشت آن است. کاشت یاس پر طاووسی بیشتر در فضای سبز شهر و محیطهای مشابه انجام میشود اما در خانه هم، به شرط رعایت تمام اصول و نکات مراقبتی میتوان از آن نگهداری کرد.
نام علمی | Cytisus canariensis |
نام فارسی | گل سیتیسوس |
خانواده | Fabaceae |
زادگاه | جزایر قناری |
ویژگی گلها | معطر |
ظاهر | برگهای خیلی کوچک، سبز متوسط، کمی کرکدار، روی شاخه های برهنه و شیاردار عمیق |
فرم | عمودی پهن با شاخه های سبز روشن آویزان |
عرض | 1 تا 1.5 متر |
جذب پروانه ها | بله؛ پروانهها را جذب میکند |
جذب زنبورها و حشرات | زنبورها و حشرات را جذب می کند |
رنگ میوه | غلافهای دانهای به رنگ سبز زیتونی که در اواخر پاییز سیاه می شوند و در هوای گرم باز می شوند |
دوره باردهی | از اواخر اردیبهشت تا بهار آینده |
گیاه ساحلی | بله، مقاوم به باد دریا است |
کاربرد و استفاده | قابل استفاده در پرچین، سبزه عمومی، باغ، باغ صخره ای، خاک فقیر، گل آرایی |
آلودگی هوا | بله، مقاوم در برابر آلودگی هوا است |
دفعات هرس | در صورت لزوم. مراقب باشید روی چوب های چند ساله، جوانهها رشد میکنند، آنها را هرس نکنید. |
چه زمانی هرس کنیم | پس از گلدهی، شاخه های گلداده را تا حدود نصف، هرس کنید |
1) خاستگاه گل سیتیسوس
خاستگاه گل سیتیسوس که به دلیل اندازه بزرگ و پر برگ و گل آن به درختچه سیتیسوس هم معروف میباشد، جزایر قناری و بومی اروپاست. این گیاه با گلبرگهای پروانهای در بوتهزارهای غرب آسیا و شمال آفریقا هم به میزان انبوه کشت میشود اما اینروزها با رعایت اصول مراقبتی در همه دنیا قابل کشت است.
2) خصوصیات ظاهری گل سیتیسوس
درختچه پر طاووسی، درختچهای خزاندار است که طور آن معمولا در حد 90 سانتیمتر تا 1 متر میباشد و گستردگی آن گاهی اوقات تا 150 سانتیمتر هم میرسد. از خصوصیات ظاهری گل پر طاوسی میتوان به شکل گلهای آن اشاره کرد. گلهای این گیاه شبیه به پروانههای زرد رنگ و از نوع خوشهای هستند.
برگهای این گیاه هم شبیه به شبدر، سه قسمتی و به شکل بیضیهای نوکتیز هستند. رنگ های گل سیتیسوس در بیشتر گونههای آن زرد و طلایی است اما در بعضی مناطق، به خصوص با اصلاح نژاد ممکن است این گل در رنگ نارنجی هم مشاهده شود.
گل سیتیسوس؛ چرا از پر های طاووس در باغ خود استفاده نمیکنید؟!
3) فصل گلدهی گل سیتیسوس
در کاشت و تکثیر گیاهان گلدار یکی از موضوعات مهم آشنایی با فصل گلدهی گیاه است. بعضی از گیاهان گلهای دائمی یا مقاوم دارند. این گیاهان در هر شرایط آب و هوایی و با هر نوع مراقبتی گل میدهند اما بعضی از گیاهان فصل گلدهی مشخصی دارند. در این گیاهان گل تنها در فصل گلدهی رویش دارد و بعد از آن گلها خشک شده تا دوره بعدی گلدهی آغاز شود.
گل پر طاووسی هم مانند سایر گیاهان گلدار، فصل گلدهی مشخصی دارد. فصل گل سیتیسوس یا فصل گل طاووسی، فصل بهار است. رویش برگهای این گل از اواخر زمستان آغاز میشود و در اوایل بهار بوتهها سرشار از گلهای خوشهای شبیه به پروانه و زرد رنگ میشوند. آشنایی با فصل گل دهی گیاه سیتیسوس به منظور اطلاع از بهترین زمان هرس این گل هم اهمیت دارد. هرس باید بعد از پایان دوران گل دهی انجام شود تا آسیبی به بوته اصلی وارد نشود.
4) نیازهای اصلی گل سیتیسوس
در بحث نگهداری از گل و گیاه، آشنایی با نیازهای اصلی آنها مهمترین مسئله است. نیازهای اصلی در واقع همان چیزهایی هستند که سلامت گلها، حداکثر میزان گلدهی و… به آنها بستگی دارد. در بحث نگهداری گل طاووسی نور زیاد، رطوبت کافی، دمای مناسب محیط و خاک با زهکشی مناسب بیشترین اهمیت را دارند.
پرورش و تکثیر گل سیتیسوس
زیبایی، بوی خوب و سازگاری با آب و هوای کشور ما گل جارویی یا پر طاووسی را به یکی از انتخابهای خوب برای کشت در فضای سبز شهری ایران تبدیل کرده است. البته این گل را در خانه هم میتوان کشت کرد. برای کاشت و داشتن یک بوته از این گل زیبا در خانه تنها باید با روشهای کاشت گل سیتیسوس یا تکثیر آن آشنایی داشته باشید.
1) کاشت گل سیتیسوس از طریق بذر
یکی از روشهای کاشت درختچه طاووسی کاشت بذر گل سیتیسوس است. در این روش ابتدا خاک و بستر کاشت را آماده کرد. خاک مناسب کاشت گل پر طاووسی برای پرورش از طریق بذر باید دارای زهکشی مناسب باشد. بهترین نوع خاک ترکیب با ماسه و کود به میزان کافی است. بعد از تکمیل مواد مغذی میتوان کشت بذر را در گلدان انجام داد. گلدان سیتیسوس باید ارتفاع مناسبی داشته باشد.
بذر باید در عمق 20-25 سانتی متری گلدان کاشته شود تا ریشه و ساقه فضای کافی برای رشد داشته باشند. بذر گل یاس طاووسی، اگر نگهداری از آن به درستی انجام شود تا 60 سال هم زنده میمانند و امکان رویش گل از آنها وجود دارد. برای تهیه بذر این گل میتوان از غلافهای بذر در گلها استفاده کرد. هر درختچه کامل این گل چیزی حدود 5000 بذر قابل کشت تولید میکند.
2) تکثیر با قلمهزنی گل سیتیسوس
یکی از روشهای پرورش گل و گیاه، کاشت بذر است اما این روش به دلیل نیاز به رسیدگی زیاد و زمانبر بودن فرآیند رشد و نمو طولانیتر است و گاهی اوقات ممکن است گلدهی در همان سالی که بذر کاشته میشود اتفاق نیفتد. در این شرایط بهتر است به جای کاشت از تکثیر گل سیتیسوس استفاده کرد. یکی از روش های تکثیر یاس طاووسی یا سیتیسوس یکی از روشها قلمهزنی است.
بهترین زمان قلمهزنی برای تکثیر گل یاس طاووسی فصل تابستان و بعد از پایان گلدهی گیاه است. برای انجام این کار ابتدا باید شاخههای جوان گیاه را مشخص کرد و یک قلمه از آنها برای تکثیر گیاه جدا کرد. قلمهها باید طول 7-8 سانتیمتر داشته باشند و در خاک سبک و غنی از مواد مغذی مانند کوکوپیت کاشته شوند. قلمه یاس پر طاووسی دیرتر از دیگر گلها ریشه میدهد بنابراین بهتر است قبل از کاشت، انتهای قلمه را به هورمون ریشهزایی آغشته کرد.
3) تکثیر با خوابانیدن گل سیتیسوس
از دیگر روشهای تکثیر گل سیتیسوس میتوان به تکثیر از طریق خوابانیدن شاخه استفاده کرد. این روش که در فصل بهار قابل انجام است، سادهتر از قلمهزنی است. برای تکثیر این گل با خوابانیدن باید ساقههای بلند که انعطاف پذیری مناسبی داشته باشند را انتخاب کرد و در حالیکه هنوز به بوته اصلی و مادری متصل هستند آن را در خاک قرار داد.
ساقههایی که در خاک قرار میگیرند بعد از مدتی ریشهدار میشوند. بهتر است ساقهها یکسال در خاک باقی بمانند تا ریشه قوی داشته باشند. بعد از این مدت و در بهار سال بعد میتوان گیاه جدید را از گیاه مادری جدا کرد.
هرس کردن گل سیتیسوس
یکی از موضوعات مهم در مراقبت و نگهداری از گیاهان که در رشد آنها تاثیر مستقیم دارد، هرس کردن به موقع گیاه است؛ قطعا کسانی که هرس کردن بونسای را پشت سر گذاشتهاند، بیشتر به این موضوع واقف هستند. هرس کردن از بیماری گیاه جلوگیری کرده و به ساقهها فضای کافی برای رشد برگ و ساقه جدید میدهد. این کار را میتوان برای تمام گلها و گیاهان انجام داد تا در دوره رشد بعدی، برگ و گل بیشتری داشته باشند.
از جمله نکات مهم برای هرس این گل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهترین زمان هرس گل سیتیسوس بعد از پایان گلدهی است، بنابراین برای انجام این کار باید تا زمان ریختن آخرین گل صبر کرد
- برگ سبز گل سیتیسوس نشان از سلامتی آن دارد، اگر بعد از هرس برگها تغییر رنگ دادند باید تقویت و درمان گیاه را آغاز کرد
- واریتههای زرد رنگ این گل نسبت به هرس و تغییراتی مانند قلمهزنی مقاومتر میباشند
- بهتر است بعد از هرس کردن این گل آن را در فضای باز قرار داد تا گیاه شروع به گلدهی کند
- گلهای گل سیتیسوس طول عمر کوتاهی دارند اما با هرس مناسب و به موقع میتوان زمان گلدهی این گیاه را طولانیتر کرد
البته هرس کردن اصولی دارد که در مورد هر گل متفاوت است. در مورد هرس کردن گل سیتیسوس هم اصولی وجود دارد که عدم رعایت آنها موجب نابودی گل میشود.
محیط مناسب و شرایط نگهداری از گل سیتیسوس
هرچند هرس به موقع تاثیر زیادی در افزایش گلدهی گیاهان گلدار و سلامت آنها دارد اما رسیدگی به موقع و آمادهسازی محیطی مناسب برای رشد گیاه هم در کیفیت آن تاثیرگذار است. به عنوان مثال تعویض گلدان گل سیتیسوس به موقع و در زمان مناسب، به سلامت ریشه و ساقهها کمک میکند یا محیط مناسب گل سیتیسوس باید بهگونهای باشد که نور، آب و دمای کافی برای رشد گیاه وجود داشته باشد.
1) نور مورد نیاز گل سیتیسوس برای رشد کافی
نور مناسب گل سیتیسوس اولین اصل برای مراقبت و نگهداری از این گیاه است. این گل برای نگهداری در خانه مناسب است اما در صورتی که در بالکن یا تراس نگهداری شود. گل پر طاووسی به فضای پرنور و بسیار روشن نیاز دارد اما باید آن را از تابش مستقیم نور خورشید دور نگه داشت. نور خورشید، به خصوص نور مستقیم ظهر باعث صدمه دیدن و سوختن برگهای گیاه میشود.
2) دمای مناسب گل سیتیسوس
از دیگر نکاتی که برای فراهم کردن شرایط مناسب نگهداری گل پرطاووسی باید به آن توجه کرد دمای محیط است. این گل برگهای نسبتا مقاومی دارد اما در دمای متعادل شادابتر است. بهترین دما برای نگهداری از این گل 15-18 درجه است. این گل در زمستان نهایتا دمای 4 درجه را تحمل میکند و بعد از آن دچار سرما و ریزش ناشی از آن میشود.
3) آبیاری گل سیتیسوس
آبیاری گل سیتیسوس از دیگر موضوعاتی است که برای نگهداری صحیح از این گل باید به آن توجه کرد. این گل نسبت به آبیاری زیاد و غرقابی شدن حساس است بنابراین آب در گلدان باید به اندازهای باشد که سطح آن را نپوشاند.
بهترین بازه زمانی آبیاری این گل در فصل تابستان و بهار هفتهای دوبار، در پاییز با خشک شدن سطح خاک و در زمستان هر 10 یکبار است. البته میتوان در روزهای گرم پاییز و زمستان گیاه را روزی یک مرتبه غبارپاشی کرد.
4) کوددهی و خاک مناسب گل سیتیسوس
برای رشد بهتر گل پر طاووسی هم مانند دیگر گیاهان گلدار میتوان از کود مناسب استفاده کرد. کوددهی گل سیتیسوس باید قبل از شروع گلدهی انجام شود تا گلها شادابتر، خوشرنگتر و در تعداد بالاتری باشند. کود مخصوص این گل از گلفروشیها قابل خریداری است.
آفات و بیماریهای گل سیتیسوس
آفات و بیماریها از دیگر مسائلی هستند که تمام گیاهان ممکن است به آن دچار شوند. در صورتی که از آفات و بیماریها به موقع جلوگیری شود، گیاه درمان شده و آسیب خاصی نمیبیند اما اگر آفت به درستی تشخیص داده نشده و درمان مناسب صورت نگیرد احتمال خشک شدن و نابودی گل وجود دارد.
در مورد گل سیتیسوس هم تشخیص صحیح بیماریها اهمیت دارد که با دقت به علائم ظاهری گیاه مشخص میشود. درمان مشکلات و بیماری های گل سیتیسوس باید بعد از تشخیص دقیق علت بیماری انجام شود.
1) شل شدن گل سیتیسوس
اولین مورد از آفات و بیماری های گل سیتیسوس شل شدن گیاه و افتادگی برگهای آن است. این مشکل معمولا به دلیل آبیاری زیاد رخ میدهد. همانطور که گفته شد در نگهداری گل سیتیسوس باید به این موضوع دقت شود که خاک بیش از حد باتلاقی نشود. در چنین شرایطی باید فاصله آب دادن به گیاه را زیاد کرد تا قسمتهای میانی خاک کاملا خشک شوند.
2) خشک شدن برگهای گل سیتیسوس
خشک شدن برگها از دیگر مشکلات این گل است. اگر در زمان هرس گل سیتیسوس از ساقه مراقبت نشده یا به ریشهها آسیبی وارد شود احتمال بروز این مشکل وجود دارد. این مشکل همچنین در اثر تشنگی بیش از حد گیاه هم رخ میدهد. محیط بیش از اندازه گرم و خشک هم میتواند باعث بروز این مشکل شود.
3) سیاه شدن برگهای گل سیتیسوس
سیاه شدن برگها از دیگر عارضههایی است که بیشتر در سیتیسوس اسکوپاریوس رخ میدهد. این عارضه ممکن است به دلیل سرمای بیش از حد رخ دهد. در زمستان باید گلدان را در محلی قرار داد که در معرض برف و باد مستقیم نباشد.
4) ریزش برگهاس گل سیتیسوس
ریزش برگها نشان از تشنگی بیش از حد گیاه دارد. همچنین ممکن است خاک گلدان به خوبی زهکشی نشده یا کود کافی نداشته باشد.
کاربردهای گل سیتیسوس
گل پر طاووسی یا جارویی، گلی پرکاربرد در صنایع مختلف است. البته برخلاف دیگر گیاهان این گل چندان خاصیت دارویی ندارد. به عبارتی خواص گل سیتیسوس را نمیتوان در درمان استفاده کرد اما کاربردهای در صنعت متنوع هستند.
1) استفاده در صنایع رنگسازی گل سیتیسوس
رنگ زرد گل طاووسی که در بعضی واریتهها نارنجی، قرمز یا آجری است برای استفاده در صنایع رنگسازی و تولید رنگ بسیار کاربردی است.
2) کاربردی برای محوطهسازی گل سیتیسوس
دیگر کاربرد گل سیتیسوس استفاده برای زیباسازی محیط است. این گیاه حتی بدون گل هم سبز، پر و زیباست بنابراین برای زیباسازی فضای شهر کاربردی میباشد. البته قیمت گل طاووسی نسبتا زیاد است بنابراین بهترین حالت استفاده از آن برای تزئینات فضای سبز، قلمهزنی یا کشت به موقع بذر آن است.
3) خواص دارویی و درمانی گل سیتیسوس
خواص دارویی گل طاووسی به دلیل وجود برخی مواد سمی در آن چندان زیاد نیست اما در بعضی مشکلات میتوان از این گل استفاده کرد. به عنوان مثال از خواص گل سیتیسوس میتوان برای درمانهای مامائی جهت تحریک رحم استفاده کرد. همچنین این گیاه را برای ناراحتیهای گردش خون البته با روش مصرف خاص هم تجویز میکنند. از عطر این گل همچنین میتوان در تولید عطر و ادکلن هم استفاده کرد.
کاربرد و خواص گل سیتسوس را نام ببرید؟
گل سیتسوس به دلیل مواد سمی داخل خود چندان خواص درمانی ندارد، اما این گل در صنعت رنگ سازی بسیار پر کاربرد میباشد.
طول عمر گل پر طاووسی چقدر است و چگونه افزایش مییابد؟
طول عمر گل سیتسوس کم است اما میتوان با مراقبت های صحیح و هرس کردن به موقع طول عمر این گیاه را افزایش داد.
انواع روش های تکثیر گل سیتسوس را نام ببرید؟
گل سیتیسوس با روش هایی مثل: کاشت بذر، قلمه زنی توسط خوابانیدن و قلمه زنی گل سیتیسوس تکثیر مییابد.
چند مورد از آفات و بیماری های گل سیتیسوس را نام ببرید؟
گل سیتیسوس در صورت عدم نگهداری یا مراقبت ناصحیح به بیماری هایی مانند: شل شدن برگ ها، خشک شدن برگ ها، سیاه شدن و ریزش برگ ها دچار میشود.
گل سیتیسوس؛ زیبا، خوشبو اما حساس
گل سیتیسوس یکی از زیباترین گلهایی است که تنها در فصل بهار گلدهی دارد اما در همین مدت کوتاه هم جذابیت خاصی به محیط میبخشد. کشت و پرورش این گل چندان سخت نیست و کافی است با اصول آن آشنا بود. در این مطلب به توضیح روش کشت این گل پرداختیم. در صورتی که قصد پرورش و تکثیر این گیاه را دارید، علاوه بر مطالعه این مطلب از راهنمایی متخصصین پرورش گیاهان هم کمک بگیرید.
جامع و مفید 👏🏻👏🏻👏🏻