گل هلیوپسیس یکی از گیاهان گل‌دار بسیار زیبا است که با تماشای آن در اولین نظر به یاد گل آفتاب گردان خواهید افتاد. این گیاه از خانواده آفتابگردان انتخابی مناسب برای کاشت در باغچه، ایوان و تراس، کانتینر و به طور کل، محوطه سازی و ایجاد فضای سبزی زیبا است. برخلاف بسیاری از گیاهان گل‌دار که شرایط نگهداری از آن‌ها سخت و پیچیده است، نگهداری از این گل اصلا سخت نیست و با رعایت چند نکته ساده می‌توان این گل را برای مدت زمان طولانی نگهداری کرد.
گل هلیوپسیس، گیاهی چند ساله است که اگر تمام شرایط لازم برای نگهداری از آن فراهم شود تا سال‌های سال باغچه و محوطه شما را زیبا خواهد کرد.
معرفی گل هلیوپسیس
گل هلیوپسیس که در اصطلاح به آن آفتابگردان چشم گاو نیز گفته می‌شود یکی از گیاهان جذاب و زیبا برای کاشت در باغچه و فضای سبز است. بیشتر ما این گیاه زیبا را در پارک‌ها و فضای سبز شهری مشاهده کرده‌ایم و این موضوع به دلیل مقاومت بالای این گیاه است. هلیوپسیس در سخت‌ترین شرایط هم مقاوم مانده و در بیشتر فصل‌های سال گل دارد.
به همین دلیل این گیاه را در فضای باز و محوطه بیرونی ساختمان‌ها که اغلب شرایط نگهداری وابسته به تغییرات آب و هواست، کشت کرده و به راحتی نگهداری می‌کنند. گل هلیوپسیس در فضای باز خوراک حیوانات گیاه‌خوار و حشراتی مانند زنبورها و پروانه‌ها است. این گل به صورت شاخه بریده هم استفاده می‌شود. به این معنی که بعد از رویش گل و باز شدن آن، می‌توان شاخه‌های آن را از بوته چید و در گلدان و داخل منزل نگهداری کرد.
در جدول زیر با گل هلیوپسیس بیشتر آشنا خواهیم شد:
| نام علمی | Heliopsis helianthoides |
| نام فارسی | گل هلیوپسیس |
| خانواده | Asteraceae |
| زادگاه | نیمه مرطوب آمریکای شمالی |
خاستگاه این گیاه
خاستگاه هلیوپسیس به طور دقیق مشخص نیست اما به احتمال زیاد این گیاه متعلق به مناطق نیمه مرطوب آمریکای شمالی است. هلیوپسیس امروزه در بیشتر مناطق دنیا یافت می‌شود اما گستردگی آن در مناطقی که آب و هوایی نیمه مرطوب دارند، بیشتر از جاهای دیگر است. علاوه بر این هلیوپسیس در مناطق جنگلی نیز رشد خوبی دارد. بنابراین بعید نیست که این گیاه را در جنگل‌های بارانی مشاهده کرده باشید.
مشخصات ظاهری هلیوپسیس
از مشخصات ظاهری گل هلیوپسیس، از خانواده آفتابگردان‌ها که در بعضی منابع به آن آفتابگردان چشم گاو هم گفته می‌شود، برگ‌های تخم‌مرغی شکل و سبز رنگ است. رنگ برگ‌ها در اطراف تیره‌تر و در بخش‌های میانی روشن‌تر است. همچنین در سطح آن‌ها کرک‌های ریزی نیز مشاهده می‌شوند. مانند دیگر گل‌هایی هم خانواده با آفتابگردان این گل هم دارای رنگ زرد طلایی است.
هر شاخه گل هلیوپسیس معمولا تا 15 سانتی‌متر ارتفاع دارد. بلندی این گیاه در بیشترین حالت تا یک متر هم ارتفاع دارد. دیگر مشخصه ظاهری بارز و خاص در مورد گل هلیوپسیس، بخش میانی گل است. بخش میانی این گل شباهت زیادی به آفتابگردان دارد، با این تفاوت که هلیوپسیس تخمه تولید نمی‌کند.
فصل گل هلیوپسیس
در صورتی که از گیاه هلیوپسیس به درستی نگهداری شده و تمام نیازهایی که در ادامه خواهیم گفت، برای رشد این گیاه فراهم شوند هر سال تابستان این گیاه گل دهی خواهد داشت. به عبارت دیگر فصل گل هلیوپسیس، تابستان است و با فرا رسیدن آن گل‌های هلیوپسیس روی شاخه ظاهر می‌شوند.
البته در مناطقی که آب و هوا گرم‌تر است ممکن است رویش و باز شدن گل‌ها در اواسط یا اواخر بهار نیز انجام شود. بسته به محیط نگهداری و نحوه مراقبت از گل هلیوپسیس، گل‌ها ممکن است تا پاییز روی شاخه باقی مانده یا زودتر و در انتهای تابستان ریزش پیدا کنند.
انواع گل هلیوپسیس
هلیوپسیس دارای گونه‌های مختلفی است که تنها بعضی از آن‌ها شناخته شده هستند. ویژگی مشترک و مهم تمام گونه‌ها، شباهت زیاد انواع گل هلیوپسیس به گل آفتابگردان است. تفاوت‌های انواع مختلف در مواردی مانند جزئیات شکل ظاهری، ارتفاع گل، محل و شرایط نگهداری و…. است. برخی از نام انواع گل ها که از دسته بندی گل هلیوپسیس هستند، عبارتند از:
- هلیوپسیس آساهی: این نوع از هلیوپسیس نیز بسیار مقاوم است و از اوایل یا اواسط تابستان تا اواسط پاییز گل‌دهی دارد. این گونه چندان شبیه به آفتابگردان نیست و از نظر شکل ظاهری بیشتر به داوودی شباهت دارد.
- هلیوپسیس هلیانتوئیدیس: این نوع از هلیوپسیس ارتفاع بیشتری نسبت به هلیوپسیس چشم گاو دارد. ارتفاع این گیاه گاهی به 180 سانتی‌متر هم می‌رسد و سرسختی آن نسبت به شرایط نامساعد نگهداری بیشتر از دیگر گونه‌ها است.
- اسکابرا یا قلب سوزان: این نوع هلیوپسیس به دلیل ظاهر فوق‌العاده جذاب خود شناخته شده و طرفداران زیادی دارد. بر خلاف سایر انواع هلیوپسیس که رنگی یک دست زرد دارند، این گونه در بخش‌های میانی قرمز رنگ و تنها نوک خارجی گلبرگ‌های آن زرد رنگ هستند. مقاومت، ارتفاع و فرم ظاهری برگ‌ها و گلبرگ‌های این گیاه شباهت زیادی به هلیوپسیس چشم گاو دارد.
نیازهای هلیوپسیس و شرایط مراقبت از این گیاه
تمام گیاهان در خارج از خاستگاه خود تنها در صورتی قابل پرورش و نگهداری هستند که شرایط محیطی که در آن نگهداری می‌شوند، مشابه با شرایط و اقلیم خاستگاه باشند. البته با تامین نیازهای گیاه مانند شرایطی که در خاستگاه دارد نیز امکان پرورش، تکثیر و مراقبت از آن وجود دارد.
در مورد نگهداری گل هلیوپسیس و پرورش آن نیز مهمترین موضوع تامین نیازهای آن هستند.
نیازهای این گیاه را به طور کلی می‌توان به 7 بخش تقسیم کرد که عبارتند از:
- نور مورد نیاز گل هلیوپسیس
- خاک مناسب گل هلیوپسیس
- دمای مناسب گل هلیوپسیس
- آبیاری گل هلیوپسیس
- کوددهی گل هلیوپسیس
- رطوبت محیط نگهداری هلیوپسیس
- هرس کردن گل هلیوپسیس و تعویض به موقع گلدان یا خاک
نور مورد نیاز
اولین فاکتوری که در پرورش گل هلیوپسیس و نگهداری از آن باید تامین کرد، نور مورد نیاز این گیاه است. همان طور که گفته شد، هلیوپسیس از خانواده آفتابگردان است و مانند عضو اصلی خانواده خود و دیگر انواع آن، به شدت آفتاب‌دوست می‌باشد.
این گل در محلی که کاملا آفتابی باشد بهتر رشد می‌کند. برخلاف بسیاری از گیاهان که با نگهداری آن‌ها در معرض آفتاب برگ‌ها دچار سوختگی یا رنگ پریدگی می‌شوند، هلیوپسیس در مقابل آفتاب شاداب‌تر و خوشرنگ‌تر می‌شود.
خاک مناسب
فاکتور بعدی و نیاز دیگری که برای رشد اصولی هلیوپسیس اهمیت دارد، خاکی است که گیاه در آن کاشته می‌شود. اهمیت خاک برای نگهداری و رشد گیاهان بسیار زیاد است. ریشه‌های گیاه که تامین غذا و نیازهای گیاه از طریق آن‌ها انجام می‌شود در خاک قرار می‌گیرند.
اما اگر خاک توانایی نگهداری ریشه یا فضای مناسب برای گسترش ریشه جهت تامین نیازهای خود را نداشته باشد، گیاه رشد کافی نخواهد داشت. بهترین خاک برای گل هلیوپسیس، خاک غنی از هوموس و دارای زهکشی مناسب است. بهتر است خاک این گیاه را هر 2 یا 3 سال یک بار تعویض کرد.
دمای مناسب
فاکتور بعدی نگهداری گیاهان، دمایی است که آن گیاه در آن نگهداری می‌شود. در مورد گیاهان گل‌دار دما اهمیت زیادی دارد، زیرا که کوچک‌ترین نوسانات دما باعث ریزش گل‌ها یا توقف گل‌دهی گیاه می‌شود. البته هلیوپسیس نسبت به این فاکتور مقاوم است. با توجه به آفتاب‌دوست بودن هلیوپسیس، این گیاه در فصل تابستان دماهای بالا را به راحتی تحمل می‌کند. در فصل زمستان نیز تحمل هلیوپسیس نسبت به سرما مناسب است و تا 15- را تحمل می‌کند.
شرایط آبیاری
گل هلیوپسیس، نیاز زیادی به آبیاری دارد و بهتر است محیط اطراف آن همیشه مرطوب باشد. آبیاری این گیاه را باید به محض خشک شدن سطح خاک انجام داد. اگر اطراف ریشه خشک شود، امکان تامین مواد غذایی مورد نیاز گیاه را نخواهد داشت. در فصل تابستان علاوه بر آبیاری ریشه باید برگ‌ها و گل را نیز آب‌پاشی یا غبارپاشی کرد اما در فصل پاییز و زمستان صرفا آبیاری کفایت می‌کند.
بهترین زمان کوددهی
در مورد نگهداری و پرورش هلیوپسیس، کوددهی نیز اهمیت زیادی دارد. البته این گیاه نیاز جدی به کود ندارد اما در صورتی که امکان تعویض خاک آن وجود نداشته باشد، کوددهی رشد گیاه را بیشتر می‌کند. کود دادن به خصوص پیش از فصل گل‌دهی، به رویش گل بیشتر نیز کمک می‌کند.
هرس کردن به موقع
دیگر موضوعی که در مراقبت از گیاه هلیوپسیس اهمیت داشته و به رشد بهتر آن کمک می‌کند، هرس کردن به موقع این گیاه است. هرس هلیوپسیس به منظور رویش گل‌های بیشتر در فصل گل بعدی انجام می‌شود. با توجه به این که هلیوپسیس به صورت شاخه بریده استفاده می‌شود، بخشی از فرآیند هرس کردن با بریدن شاخه‌ها انجام می‌شود اما برای تکمیل این کار سالانه باید برگ‌ها و شاخه‌های اضافی گیاه را نیز جدا کرد.
تکثیر و پرورش هلیوپسیس
روش‌های مختلفی برای تکثیر و پرورش هلیوپسیس وجود دارد. اگر در باغبانی تبحر دارید و به اصول اولیه آن مانند کاشت به موقع گیاهان، نیازهای گیاه بعد از کاشت و… آشنا هستید، کاشت بذر گل هلیوپسیس اولین و بهترین انتخاب برای شما است. کاشت گل هلیوپسیس از طریق بذر اصلا سخت نیست و بذر در مدت زمان کوتاهی جوانه‌زنی داشته و رشد گیاه آغاز می‌شود.
به خصوص برای کاشت گل هلیوپسیس در باغچه، کاشت از طریق بذر مناسب‌ترین گزینه است. کاشت بذر باید در گلدانی سرد و در فصل بهار انجام شود تا بذر بعد از یک دوره گرم و سرد شدن هوا و شوکی که به آن وارد می‌شود تا فصل گل‌دهی بعدی، رویش خوبی داشته باشد.
روش‌های دیگری هم برای تکثیر هلیوپسیس وجود دارد. از جمله این روش‌ها می‌توان به تقسیم گیاه اشاره کرد. در این روش که انجام آن در فصل‌های بهار یا پاییز امکان‌پذیر است بخشی از این گیاه را با قسمت‌های از ریشه و ساقه اصلی جدا کرده و در گلدانی دیگر کشت می‌کنند.
این کار را می‌توان بعد از هرس کردن و خالی کردن گیاه از بخش‌های اضافه نیز انجام داد. بهترین زمان برای تکثیر گیاه از روش‌هایی مانند تقسیم فصل بهار و پاییز است. جوان و شاداب بودن گیاه انتخابی برای تکثیر از طریق تقسیم بوته، اهمیت زیادی دارد.
آفات و بیماری های گل هلیوپسیس
آفات و بیماری های گل هلیوپسیس معمولا موارد جدی و چندان مهمی نیستند. اصلی‌ترین بیماری‌ها و مشکلات این گیاه مانند ریزش برگ‌ها، کم شدن گل‌ها در یک فصل گل و ریزش آن‌ها قبل از نیمه تابستان معمولا به دلیل شرایط نگهداری این گیاه ایجاد می‌شوند. درمان بیماری و مشکلات گل هلیوپسیس در صورتی که علت عارضه، شرایط نگهداری از گیاه باشد تغییر محیط و دقت به نیازهای گیاه است.
اگر آفت و بیماری گیاه به دلیل مشکلاتی مانند حمله حشرات باشد نیز با استفاده از آفت کش امکان درمان آن به ساده‌ترین شکل وجود دارد. البته بعضی از بیماری‌های این گیاه مانند پژمردگی و بیحالی علی‌رغم رسیدگی یا ایجاد لک‌های قهوه‌ای روی برگ‌ها نیز ممکن است نشان از بیماری باشد که تشخیص آن به عهده متخصص است.
کاربردهای هلیوپسیس
گل هلیوپسیس کاربردهای زیادی دارد که کاشت این گل را از هر لحاظ منطقی می‌کنند. اولین کاربرد این گیاه زیبا، کاربرد تجاری برای فروش به عنوان گل شاخه‌ای است. قیمت گل هلیوپسیس در فروش تک شاخه مناسب است و بیشتر گل‌فروشی‌ها خریدار شاخه‌های هلیوپسیس می‌باشند. البته اگر قصد استفاده تجاری از این گیاه را هم نداشته باشید، این گل برای شما کاربردی خواهد بود.
هلیوپسیس انتخابی مناسب برای محوطه سازی است. با استفاده از این گیاه می‌توانید مرزی با گل‌های زرد و شبیه به آفتابگردان ایجاد کنید. به علاوه این گیاه برای کاشت در پاسیو و تراس نیز انتخابی مناسب است. تهیه درختچه زینتی گل هلیوپسیس برای تزئین باغچه و تراس دیگر کاربرد این گیاه زیبا است.
گل هلیوپسیس؛ گیاهی زیبا با شرایط کشت و نگهداری آسان
هلیوپسیس، گل زیبای کوچک شبیه به آفتابگردان یکی از بهترین انتخاب‌ها برای تزئین باغچه و ایجاد محوطه‌ای زیبا است. با توجه به اینکه شرایط نگهداری از این گیاه چندان سخت نیست، حتی بی‌تجربه‌ترین افراد در زمینه باغبانی هم می‌توانند به خوبی از این گیاه نگهداری کنند. اگر دارای باغ یا باغچه هستید و به دنبال گیاهانی برای زیباسازی آن، ترکیب انواع مختلف هلیوپسیس با گل‌های دیگر مانند گل سوسن، فاوانیا یا گل مخروطی بهترین انتخاب برای شما است.
در این مطلب تمامی نکاتی که برای کاشت، پرورش و نگهداری از گیاه هلیوپسیس باید از آن مطلع باشید، توضیح داده شد. اگر به این گیاه زیبا علاقه مند هستید، کافی است این مطلب را با دقت بیشتری مطالعه کنید.
بهترین مکان برای رشد این گیاه چه مکانی است؟
بهترین مکان برای رشد مکان آفتابي است.
بهترین خاک برای رشد این گیاه چه خاکی است؟
خاک نسبتاً حاصلخيز، غني از هوموس و مرطوب ولي داراي زهکش خوب.
حداقل دماي قابل تحمل برای این گیاه چند درجه سانتیگراد است؟
حداقل دماي قابل تحمل آن ١۵- درجه سانتي گراد است.
یک مورد از مهمترین بیماری های گل هلیوپسیس را نام ببرید؟
گل هلیوپسیس دچار بیماری هایی می‌شود که از مهمترین آن‌ها می‌توان به ریزش برگ ها اشاره کرد.
