آشنایی با گیاه شیر خشت و راهنمای نگهداری و پرورش این گل زینتی-دارویی
در میان انواع مختلف گیاهانی که میتوان از آنها برای تزئین و فضاسازی محوطهها استفاده کرد، گل شیر خشت یکی از پرکاربردترینهاست. این گل زیبا بوتهای در مدت زمان کوتاه رشد کرده و به بوتهای پر و حجیم تبدیل میشود و با رشد گلهایی خوشرنگ، ظاهری زیبا برای محوطه و فضای سبز ایجاد میکند. این گل را میتوان در هر منطقهای کاشت و اگر شرایط اقلیمی و محیط نگهداری آن مساعد باشد، طول عمر مناسبی خواهد داشت. به علاوه این گیاه خواص درمانی زیادی هم دارد. در ادامه شرایط نگهداری، کاشت و تکثیر گل شیر خشت را توضیح میدهیم. همچنین عکس شیرخشت را میتوانید در این مطلب مشاهده کنید.
مشخصات و نحوه نگهداری گیاه شیر خشت
نام علمي | Cotoneaster Cornubia |
خانواده | Rosaceae |
نام دیگر شیرخشت | کتناستر |
ارتفاع | حداکثر تا 6 متر |
فصل گلدهی شیر خشت | فصل بهار هم زمان با پایان خواب زمستانی گیاه |
آشنایی با گل شیر خشت؛ گیاهی زینتی با مصارف دارویی
گل شیر خشت، یکی از گیاهان درختی یا درختچهای است و جزء گیاهان همیشه سبز آپارتمانی است. این گیاه دارای برگهایی به رنگ سبز تیره است که در تمام فصلها از بهار تا زمستان روی درخت باقی میمانند.
در این گیاه، شکوفههای سفید رنگ و کوچک روی شاخهها ظاهر میشوند. این گلها در نهایت به میوههایی قرمز رنگ، شبیه به گوجه فرنگیهای کوچک تبدیل میشوند. گل شیر خشت، گیاهی مقاوم نسبت به شرایط اقلیمی مختلف و مناسب برای پرورش بدون دردسر است.
خاستگاه گل شیرخشت
هر چند مقاومت و شرایط گل شیر خشت به گونهای است که امکان کاشت و نگهداری از آن در اقلیمهای مختلف وجود دارد اما بهترین نوع این گیاه را میتوانید در خاستگاه گل شیرخشت یا کوههای جنوب غربی کشور چین مشاهده کنید. این گیاه همچنین در مناطق معتدل کشورهای آسیا، اروپا و آفریقای شمالی هم به راحتی و بدون دخالت دست انسان رشد میکند.
گیاه کتناستر، از اول بهار شروع به گلدهی دارد و بعد از آن میوههای آن رشد میکند که تا زمستان روی شاخهها باقی مانده و ظاهری جذاب و زیبا برای این درخت ایجاد میکنند.
نحوه نگهداری درست و مناسب برای رشد گل شیرخشت
همانطور که گفتیم شیرخشت از جمله گیاهانی است که شرایط پرورش آن چندان سخت نیست. اگر محیط مناسب رشد گل شیرخشت فراهم باشد این گیاه خیلی زود شروع به رشد کرده و بعد از تکمیل دوره رشد اولیه احتمال خشک شدن آن بسیار کم میشود.
برای فراهم کردن بهترین شرایط رشد شیرخشت باید به فاکتورهایی مانند نور، خاک، آبیاری و کوودهی در سالهای اولیه رشد گیاه دقت کرد و بعد از آن گیاه نسبت به شرایط اقلیمی مختلف، مقاوم خواهد شد.
1- نور مورد نیاز گیاه شیر خشت
- نور زیاد و مستقیم
- این گیاه میتواند محیط سایه را تحمل کند، اما تراکم گیاه کم میشود.
نور اولین فاکتوری است که برای آمادهسازی محیط مناسب رشد شیرخشت باید فراهم کرد. نور مورد نیاز گل شیرخشت نور کامل خورشید است.
به خصوص در فصل گلدهی که شکوفهها برای تبدیل شدن به میوه آماده میشوند، نور مناسب در تولید میوههای خوشرنگتر تاثیر زیادی دارد.
2- خاک مناسب برای گیاه شیر خشت
- خاکی همراه با مواد آلی
- زهکشی مناسب خاک
مانند تمام گیاهان، شیرخشت هم برای رشد باید در خاکی مناسب قرار داده شود. البته این فاکتور بیشتر در سالهای اولیه رشد گیاه اهمیت دارد و بعد از رشد کامل ریشهها و محکم شدن آنها، نسبت به هر حالت از خاک مقاوم میشود.
خاک مناسب گل شیرخشت در سالهای اول زندگی این گیاه خاک نسبتا غنی، با توانایی حفظ رطوبت و زهکشی خوب است. اگر گیاه همیشه در چنین خاکی زندگی کند، عمر آن بیشتر شده و میزان باردهی آن هر سال افزایش پیدا میکند.
3- شرایط آبیاری گل شیر خشت
- مقاومت در برابر خشکسالی
- در فصل گرم سال، باید گاهی ریشه ها عمیق آبیاری شوند.
آبیاری گل شیرخشت از دیگر موضوعاتی است که در نحوه رشد این گیاه تاثیر میگذارد. بعد از رشد کامل، شیرخشت تبدیل به گیاهی مقاوم در هر نوع آبیاری میشود و حتی نسبت به خشکسالی هم مقاوم است اما تا قبل از آن و زمانی که ریشههای گیاه در حال استقرار خود در خاک هستند گیاه نیاز به آبیاری منظم دارد.
سطح خاک و خاک اطراف ریشهها تا زمان رشد کامل آنها باید همیشه مرطوب باشند تا ریشه امکان نفوذ به عمق خاک و گسترش در آن را داشته باشد. آبیاری بعد از آن تنها به رویش میوههای بزرگتر و پرآبتر و گلهای شادابتر کمک میکند.
4- کوددهی این گل
- کوددهی برای این گیاه الزامی نیست.
- میتوانید برای رشد بیشتر از کمپوست استفاده کنید.
کوددهی گل شیرخشت چندان ضروری نیست و اگر خاک آن کیفیت مناسبی داشته باشد حتی بدون کوددهی هم رشد کافی و خوبی خواهد داشت. تنها در بعضی مناطق که خاک به شدت فقیر بوده و هیچ نوع ماده آلی ندارد امکان استفاده از کود کمپوست برای این گیاه وجود دارد.
البته در مناطقی که پرورش گیاه شیرخشت با هدف استفاده در طراحی فضای سبز انجام میشود، با استفاده از بعضی انواع کود به رشد سریعتر و گلدهی بهتر این گیاه کمک میکنند.
5- هرس کردن شیرخشت و نکات مهم انجام آن
یکی دیگر از نکات مراقبتی برای تکثیر و پرورش گل شیر خشت، هرس کردن این گیاه است. هرس کردن گیاه شیر خشت هم مانند دیگر انواع درختان با هدف افزایش طول عمر گیاه، باردهی بهتر آن در هر دوره گل و میوهدهی و سلامت و شادابی برگها و میوهها انجام میشود.
هرس کردن این گیاه در گونههایی که ارتفاع کمتری دارند، چندان سخت نیست؛ اما در گونههایی که ارتفاع آن به 6 متر میرسد نیاز به ابزار تخصصی دارد.
نکات مهم در هرس کردن شیر خشت
در مورد هرس کردن گل شیر خشت نکات مختلفی وجود دارند که رعایت آنها از آسیب دیدن گیاه جلوگیری میکند. این نکات عبارتند از:
- در هرس کردن گل شیر خشت هم مانند دیگر گیاهان زمان هرس اهمیت زیادی دارد، بهترین زمان هرس این درختچه زمستان و اوایل بهار است
- هرس کردن شیرخشت در سایر فصلها مشکلی ندارد اما میزان گلدهی را کاهش میدهد.
- قبل از هرس کردن بهتر است وضعیت شاخهها را بررسی کنید تا نیازی به دوباره کاری نباشد.
- آبیاری قبل از هرس کردن به جدا شدن راحتتر شاخهها از درخت کمک میکند.
- هرس کردن را میتوان هر سال یا یک سال در میان انجام داد.
انواع فواید و خواص گل خشت
همانطور که گفتیم بعضی از گونههای گل شیر خشت، خاصیت دارویی دارند. کاربرد گل شیرخشت در این نوع، تسکین دردها یا درمان مشکلات و بیماریهای مختلف است.
مصرف این گیاه و میوه آن در طب سنتی بسیار توصیه شده است اما باید با احتیاط و به مقدار کافی انجام شود. همچنین در نظر گرفتن طبع این گیاه هم برای استفاده از آن اهمیت دارد. به همین دلیل در ابتدای معرفی خواص به این سوال که طبع شیرخشت چیست، پاسخ میدهیم.
طبع شیرخشت گرم است یا سرد
در طب سنتی مصرف تمام مواد با توجه به طبع آنها انجام میشود. در مورد شیرخشت هم ابتدا باید این موضوع را دانست که طبع شیرخشت گرم است یا سرد تا بهترین ترکیب و میزان مناسب استفاده از آن مشخص شود.
طبع این گیاه گرم و مرطوب است. بنابراین افرادی که چنین طبعی دارند باید در مصرف شیرخشت احتیاط کنند. البته این افراد هم میتوانند با رعایت اصول مصرف از کاربردهای این گیاه استفاده کنند. طرز استفاده شیرخشت برای افراد دارای طبع گرم، ترکیب آن با موادی است که این طبع را خنثی میکنند.
شیر خشت برای چی خوبه؟
خواص گل شیرخشت از نوع دارویی بسیار زیاد است. جالب است بدانید که مصرف این گیاه به عنوان گیاهی دارویی حتی برای نوزادان هم بلامانع است. برخی خواص درمانی گل شیرخشت عبارتند از:
خواص شیر خشت برای نوزاد
شیرخشت برای نوزاد پسر و دختر برای کاهش و درمان زردی استفاده میشود؛ که طریقه مصرف شیر خشت برای نوزاد باید مقدار مناسبی از عصاره این گیاه را با عرق کاسنی مخلوط کرد و به کودک داد.
طرز استفاده شیر خشت برای یبوست
شیرخشت یک ملین طبیعی و بیضرر است و مصرف آن به رفع یبوست کمک میکند.
فواید شیرخشت برای لاغری
از دیگر خواص شیر خشت برای بزرگسالان، تاثیر آن در لاغری است. این گیاه جزء ترکیبات سنتی قوی برای لاغری نیست اما، انتخاب مناسبی است.
موارد دیگری از خواص شیر خشت
- شیرخشت در طب سنتی یکی از گیاهانی است که برای رفع تشنگی استفاده میشود
- مصرف شیرخشت به شکل ماسک گیاهی برای روشن کردن و تمیز کردن پوست مفید است
- از خواص شیرخشت برای رحم میتوان به تاثیر آن در درمان عفونتهای رحمی اشاره کرد
مضرات شیرخشت
مصرف بیش از اندازه هر چیزی باعث ضرر و آسیب به بدن میشود و شیرخشت هم از این قاعده مستثنی نیست. از مضرات شیرخشت میتوان به ملین بودن شدید این گیاه در استفاده بیش از اندازه اشاره کرد.
همچنین مصرف بیش از حد این گیاه در افرادی که طبع گرم دارند باعث گرمی بیش از حد بدن و آسیبهای ناشی از آن میشود.
انواع شیرخشت
مانند سایر گیاهان، گل شیر خشت هم دارای انواع مختلفی است. با مشاهده عکس شیرخشت به راحتی میتوانید تفاوت گونههای این گیاه را متوجه شوید. گونههای مختلف در محل رشد، ارتفاع درخت بعد از رشد کامل، شکل ظاهری میوهها و کاربرد آنها متفاوت هستند.
در بعضی از گونههای این گیاه میوههایی رشد میکنند که خواص مختلف داشته و به عنوان گیاه دارویی قابل استفاده هستند اما در بعضی گونهها میوهها صرفا جنبه زینتی دارند و مصرف آنها برای انسان مضر است. از انواع شیرخشت میتوان موارد زیر را نام برد:
- گل شیرخشت درختی
- گل شیرخشت صخره ای
- گل شیرخشت هیمالیایی و….
- و …
روشهای تکثیر و پرورش این گیاه
گیاه شیر خشت بومی کشور ما نیست اما در ایران هم قابل کاشت و پرورش است. کاشت شیرخشت در گلخانههای بیشتر نقاط کشور انجام میشود اما به دلیل همیشه سبز بودن و ویژگیهای ظاهری این گیاه، قیمت آن کمی زیاد است.
البته کاشت و تکثیر گیاه شیر خشت در خانه هم امکانپذیر است و اگر کمی با اصول باغبانی آشنایی داشته باشید اصلا کار سختی نیست. در ادامه چند روش رایج و ساده کاشت و تکثیر این گیاه زیبا را توضیح میدهیم.
تکثیر گل شیرخشت از طریق بذر
- بهترین زمان کاشت بذر گل شیر خشت، بهار و پاییز است.
اولین روش تکثیر شیرخشت، کاشت و پرورش این گیاه از طریق بذر آن است. برای کاشت بذر شیرخشت ابتدا باید محیط مناسب رشد این گیاه را فراهم کرد و بعد از آمادهسازی محیط اقدام به کاشت بذر کرد.
سختترین مرحله کاشت گل شیر خشت تا زمان جوانهزنی است و بعد از جوانه زدن در صورت رسیدگی کافی، گیاه ظرف چند سال به مقاومت لازم میرسد.
- برای کاشت بذر باید گلدانی مناسب با خاک دارای زهکشی و غنی آماده کرد
- بذر باید در عمق 25 سانتیمتری گلدان کاشته شود
- یک لایه نازک از خاک روی آن قرار بگیرد.
- آبیاری بذر بسته به دمای محیط باید روزانه انجام شود
شرایط مناسب گیاه شیرخشت برای رشد تا زمان جوانهزنی اهمیت زیادی دارند و بعد از آن گیاه کمی نسبت به تغییر شرایط مقاوم میشود.
قلمهزنی
- قلمه زدن شیرخشت باید در فصل پاییز انجام شود.
یکی دیگر از روشهای کاشت گل شیر خشت، قلمهزنی آن است. در بسیاری از گونههای این گیاه قلمهزنی روشی سادهتر و زود بازدهتر نسبت به کاشت بذر است.
برای این کار یکی از شاخههای جوان و مقاوم گیاه را انتخاب کرده و به اندازه 20-30 سانتیمتر از آن را جدا میکنند. قلمه تهیه شده را میتوان در آب یا خاک مخلوط با کمپوست قرار داد تا شروع به ریشهزنی کند. بعد از ریشهزنی امکان انتقال قلمه به گلدان اصلی و ادامه فرآیند رشد وجود دارد.
خوابانیدن
- این روش تکثیر باید در فصل بهار انجام شود.
تکیر گل شیر خشت را میتوان از طریق خوابانیدن هم انجام داد. و بهترین زمان آن قبل از شکوفهدهی درخت است. برای خوابانیدن یکی از شاخههای سالم و منعطف گیاه را در خاک قرار میدهند.
شاخه تا زمانی ریشهدهی باید به گیاه مادری متصل باشد و بعد از اینکه ریشهها در خاک به عمق مناسب رسیدند یا در شاخه جوانههای ساقه جدید رشد کردند امکان جدا کردن شاخه خوابیده از گیاه مادر وجود دارد.
آفات و بیماری های گل شیرخشت
آفات و بیماری مشکلاتی هستند که به دلایل مختلف در گیاهان بروز میکنند. بعضی از این بیماریها با قطع بخش بیمار گیاه درمان میشوند اما بعضی از بیماریها و آفات به کل گیاه آسیب میرسانند.
در مورد شیرخشت هم آفات و بیماریهایی وجود دارند که آشنایی با آنها جهت پرورش این گیاه ضروری است. از آفات و بیماری های گل شیرخشت میتوان به کرم تار کوهی، لکه برگ، شانکر و… اشاره کرد.
خوشبختانه بیماریهای این گیاه چندان زیاد نیست و همین موضوع باعث شده که درمان بیماری ها و مشکلات شیرخشت به سادگی استفاده از سمی در دسترس و آفتکشی رایج باشد.
سوالات پرتکرار در خصوص گیاه شیر خشت
بهترین خاک برای رشد گیاه شیر خشت چه خاکی است؟
گیاه شیر خشت به خاک نسبتاً غني و مرطوب با زهکش خوب نياز دارد.
فصل گلدهی گل شیرخشت چه فصلی است؟
از اواسط تا اواخر بهار گلهای خیلی کوچک و اغلب سفید و صورتی تولید می کند.در اوایل پاییز تا اواسط زمستان همه ی میوه های آلبالو مانندِ بسیاری از گونه ها رنگ دار می شوند.
بهترین مکان نوری برای رشد گیاه شیر خشتچه مکانی است؟
وجود آفتاب کامل بهترین وضعیت است.بخشی از روز،سایه را تحمل می کند،اما از تراکم گیاه کاسته می شود.
روش تکثیرگل شیرخشت به چه شکل است؟
گونه ای راست شیرخشت به سهولت از طریق بذر تکثیر می شوند،اما نژادهای نامبرده را از طریق کاشت قلمه های نیمه خَشَبی که در ماههای پاییز گرفته می شوند تکثیر کنید.
گیاه شیر خشت؛ گیاهی مناسب برای شروع گلکاری
کاشت یک گیاه و رسیدگی به آن تا زمان تبدیل شدن به گیاهی کامل در کنار همه سختیها، کاری لذتبخش است. البته زمانی که فرد در کاشت گیاهان حرفهای شود این کار دیگر سخت نخواهد بود. برای کسب تجربه و مهارت در باغبانی و پرورش گیاهان، گیاه شیر خشت، یکی از بهترین انتخابهاست. همانطور که گفتیم این گیاه در هر وضعیتی رشد میکند و مقاومت بالایی نسبت به شرایط نامساعد دارد، بنابراین کاشت و نگهداری آن سخت نیست و افرادی که تجربهای در این زمینه هم ندارند؛ امکان نگهداری از این گیاه را خواهند داشت. به علاوه با توجه به قیمت شیرخشت، کاشت و پرورش شخصی آن به خصوص برای تزئین فضا بهصرفهتر است.
خیلی زیباصث چطوری میتونم سفارش بدم
سلام وقت بخیر
از بازار گل محلاتی واقع در اتوبان محلاتی تهران.